Πως ξέρω αν έχω απόφραξη γαλακτοφόρου πόρου ή μαστίτιδα;(1)

Απόφραξη γαλακτοφόρου πόρου

Οι γαλακτοφόροι πόροι μεταφέρουν το γάλα από τα κύτταρα που το φτιάχνουν στα στόμια που υπάρχουν στη θηλή. Μερικές φορές οι πόροι αυτοί αποφράσσονται από βύσμα και πίσω από την απόφραξη σχηματίζεται διόγκωση από την συγκέντρωση του γάλακτος και ο μαστός αρχίζει να πονάει. Ο πόρος μπορεί να αποφραχθεί στην έξοδο του στην θηλή ή η απόφραξη να είναι πιο βαθειά μέσα στο σύστημα των γαλακτοφόρων πόρων.  Η απόφραξη του γαλακτοφόρου πόρου συνήθως προκαλείται βαθμιαία και επηρεάζει μόνο τον ένα μαστό.

Τοπικά συμπτώματα

Η μητέρα συνήθως παρατηρεί  ένα σκληρό σβώλο  ή μια κόκκινη, ευαίσθητη περιοχή, σαν σφήνα που εκτείνεται από το σημείο της απόφραξης προς τα πίσω στο θωρακικό τοίχωμα. Μερικές φορές , υπάρχει μόνο μια εντοπισμένη ευαίσθητη ή επώδυνη περιοχή χωρίς ορατή διόγκωση. Η περιοχή της απόφραξης μπορεί να μετατοπίζεται.

Ο αποφραγμένος πόρος τυπικά προκαλεί πόνο πριν από το γεύμα και είναι λιγότερο ευαίσθητος  μετά το γεύμα. Η αποφραγμένη περιοχή είναι συνήθως μικρότερη ή  λιγότερο οζώδης μετά τον θηλασμό. Ο θηλασμός στην προσβεβλημένη πλευρά μπορεί να είναι επώδυνος, ιδιαίτερα στο κατέβασμα του γάλακτος.

Συστηματικά συμπτώματα

Συνήθως δεν συνοδεύεται από πυρετό ή  άλλα γενικά συμπτώματα.

Συχνές παρενέργειες της απόφραξης γαλακτοφόρου πόρου

§  Η παροχή γάλακτος στον προσβεβλημένο μαστό μπορεί να μειωθεί παροδικά. Αυτό είναι φυσιολογικό και η αύξηση της συχνότητας του θηλασμού θα επαναφέρει τα πράγματα στα φυσιολογικά επίπεδα σε σύντομο χρόνο.

§  Μερικές φορές η μητέρα μπορεί να βγάζει κόκκους πιο πηχτού  ή πιο λιπαρού γάλακτος.

§  Μετά την υποχώρηση της απόφραξης ή της μαστίτιδας, είναι συχνό η περιοχή να παραμένει κόκκινη ή να υπάρχει μελάνιασμα για περίπου μια εβδομάδα.

 

Ποιες είναι οι συνήθεις αιτίες της απόφραξης του πόρου;

Στάση του γάλακτος/περιορισμός στη ροή του γάλακτος που  μπορεί να οφείλεται σε:

§  Σπάργωμα του στήθους ή ανεπαρκής απομάκρυνση του γάλακτος

·         Το μωρό δεν πιάνει καλά την θηλή

·          Μη αποτελεσματικός θηλασμός.

·         Κοντός χαλινός.

·         Πόνος στη θηλή.

·          Μωρό που κοιμάται πολύ.

·          Υπερπαραγωγή γάλακτος.

·          Γρήγορα γεύματα, περιορισμένος χρόνος του μωρού στο στήθος.

§  Αραιά ή χαμένα γεύματα που οφείλονται σε:

·         πόνο στη θηλή,

·          οδοντοφυΐα,

·          μεγάλη χρήση πιπίλας,

·         απασχολημένη μαμά,

·         επιστροφή στη δουλειά,

·         μωρό που ξαφνικά κοιμάται περισσότερο,

·         προγραμματισμός γευμάτων,

·         συμπλήρωμα,

·         απότομος απογαλακτισμός.

§  Πίεση στον πόρο

• από τα δάκτυλα,
• από σφιχτό στηθόδεσμο ή ρούχο,
• από ύπνο μπρούμυτα.

§  Φλεγμονή

·         από τραυματισμό,

·         λοίμωξη από μικρόβια/μύκητες,

·         ή αλλεργία.

·        Στρες, κούραση, αναιμία, ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα

Ποια είναι η συνήθης θεραπεία για την απόφραξη του πόρου;

Πάντοτε είναι καλύτερα να θεραπεύεται η απόφραξη αμέσως και επιθετικά για να μην εξελιχθεί σε μαστίτιδα.

O αποφραγμένος πόρος σχεδόν πάντοτε υποχωρεί χωρίς ειδική θεραπεία μέσα σε 24 με 48 ώρες. Όσο χρόνο διαρκεί η απόφραξη, το μωρό μπορεί να είναι ανήσυχο, όταν θηλάζει στην ίδια πλευρά, επειδή η ροή του γάλακτος είναι μικρότερη από ότι συνήθως. Τα μέτρα που μπορείτε να πάρετε για να βοηθήσετε την πιο γρήγορη υποχώρηση είναι:

 

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

·         Ξεκούραση . Προσπαθήστε να ξεκουραστείτε. Βεβαίως δεν είναι πάντοτε εύκολο με ένα νέο μωρό να ξεκουραστείς. Ξεκουραστείτε όταν κοιμάται το μωρό. Προσπαθήστε να αναπαυθείτε στο κρεβάτι παίρνοντας και το μωρό μαζί και θηλάζοντας το εκεί. Πολλές φορές η απόφραξη του γαλακτοφόρου πόρου είναι ένα σημάδι ότι η μητέρα κάνει πάρα πολλά.

·         Επαρκής  λήψη υγρών. Πίνετε τουλάχιστον 8 με 10 ποτήρια νερό το 24ωρο.

·         Καλή διατροφή που θα βοηθήσει την μητέρα να ενισχύσει το ανοσοποιητικό της σύστημα.

·         Θηλασμός. Ο θηλασμός πρέπει να είναι συχνός και οι μαστοί πρέπει να αδειάζουν πλήρως. Ο στόχος είναι να θηλάζετε τουλάχιστον κάθε 2 ώρες. Διατηρείστε το προσβεβλημένο μαστό όσο το δυνατόν άδειο, όμως μην παραμελείτε τον άλλο μαστό.

·         Όταν ο θηλασμός είναι αδύνατος, η μητέρα πρέπει να βγάζει το γάλα συχνά είτε με τα χέρια ή με ηλεκτρική αντλία.

·         Φοράτε ένα στηθόδεσμό με καλή υποστήριξη που δεν είναι πολύ σφιχτό, γιατί έτσι περιορίζονται οι γαλακτοφόροι πόροι. Καλό είναι το στηθόδεσμο να είναι χωρίς συρμάτινη υποστήριξη.

Μέτρα πριν τον θηλασμό

• Χρησιμοποιείστε θερμότητα και ήπιο μασάζ  πριν τον θηλασμό.

1.      Βάλτε ζεστές κομπρέσες για 10 – 15 λεπτά πριν από τον θηλασμό.

2.      Βάλτε σε μια λεκάνη ζεστό νερό και βυθίστε μέσα τον μαστό, ενώ ταυτόχρονα κάνετε  μασάζ στην αποφραγμένη περιοχή με κατεύθυνση προς την θηλή.

3.      Κάντε ένα ζεστό μπάνιο.

4.      Κάντε ήπιο μασάζ στην προσβεβλημένη περιοχή, αρχίζοντας από την κορυφή του μαστού πίσω από επώδυνο σημείο και προς την θηλή. Χρησιμοποιείστε τα δάκτυλα σε κυκλική κίνηση.

• Χαλαρώστε τον στηθόδεσμο ή άλλο σφιχτό ρούχο για αν βοηθήσετε την ροή του γάλακτος.
• Ψάξτε για αποξηραμένο γάλα ή αποφραγμένο πόρο στην θηλή. Καθαρίστε το βύσμα με ζεστό νερό.

Ενώ θηλάζετε

Προσοχή:  Μην ελαττώνεται και μην σταματάτε τον θηλασμό, όταν έχετε απόφραξη πόρου ή μαστίτιδα, καθώς έτσι αυξάνεται ο κίνδυνος για επιπλοκές.

§  Θηλάστε πρώτα από τον προσβεβλημένο μαστό και αδειάστε τον εντελώς.  Οι θηλαστικές κινήσεις του μωρού είναι πιο έντονες στην αρχή και αυτό μπορεί να βοηθήσει να υποχωρήσει η απόφραξη. Εάν πονάει πάρα πολύ για να το κάνετε αυτό, θηλάστε πρώτα από τον άλλο μαστό και μόλις κατέβει το γάλα αλλάξτε αμέσως μαστό.

§  Για να πετύχετε το πλήρες άδειασμα του μαστού:

• Αλλάζετε συνεχώς την θέση θηλασμού, έτσι που να αδειάζουν όλοι οι γαλακτοφόροι πόροι.
• Βεβαιωθείτε ότι το μωρό πιάνει την θηλή όσο το δυνατόν καλύτερα.
• Εφαρμόστε πιέσεις για να διατηρήσετε την ροή του γάλακτος. Βάλτε το χέρι σας γύρω από τον αποφραγμένο πόρο και εάν δεν είναι τόσο επώδυνο, πιέστε καθώς το μωρό θηλάζει.
• Το πηγούνι του μωρού όταν θηλάζει να δείχνει προς τον αποφραγμένο πόρο, γι’ αυτό διορθώστε την θέση θηλασμού. Έτσι, αν η απόφραξη είναι στην έξω και κάτω μεριά του μαστού (ώρα 7 ), τότε η θέση θηλασμού σαν μπάλα ποδοσφαίρου μπορεί να βοηθήσει καλύτερα.

§  Κάντε μασάζ ήπια και σταθερά ενώ θηλάζετε από την  αποφραγμένη περιοχή  προς την θηλή.

Μετά τον θηλασμό

·         Βγάλτε το υπόλοιπο γάλα με τα χέρια ή με θήλαστρο μετά τον θηλασμό.

·         Χρησιμοποιείστε κρύες κομπρέσες  μεταξύ των γευμάτων για να σας βοηθήσουν να μειωθεί ο πόνος και η φλεγμονή.

Φάρμακα

Αναλγησία

§  Εάν πονάτε πολύ, μπορείτε να πάρετε ένα παυσίπονο/ αντιφλεγμονώδες (π.χ. ibuprofen ή παρακεταμόλη) .

Αντιβιοτικά;

Όχι

Ζητήστε ιατρική βοήθεια αν εμφανίσετε πυρετό ή δεν αισθάνεστε καλά. Μπορεί να έχετε μαστίτιδα.

Μασάζ πίεσης

 Προσπαθήστε να κάνετε μασάζ πίεσης στη περιοχή του μαστού που είναι πρησμένη και επώδυνη λόγω της απόφραξης του γαλακτοφόρου πόρου.  Ίσως αυτό βοηθήσει να χαλαρώσει το βύσμα. Με το μασάζ πίεσης, στην πραγματικότητα δεν μετακινείτε το χέρι σας πάνω στο δέρμα, όπως κάνετε στο φυσιολογικό μασάζ. Απλώς πιέζετε όλο και περισσότερο σταθερά με το κάτω μέρος του χεριού σας για να μετακινήσετε το βύσμα προς τα κάτω στον πόρο, πιο κοντά στην θηλή.

Για να κάνετε μασάζ πίεσης, ξεκινήστε από το άκρο της διογκωμένης περιοχής που είναι πιο κοντά στο θωρακικό τοίχωμα. Εφαρμόστε πίεση στη περιοχή αυτή με το κάτω μέρος του χεριού σας σε σημείο που να προκληθεί έντονος πόνος. Κρατήστε την πίεση στο επίπεδο αυτό έως ότου υποχωρήσει ο πόνος. Κατόπιν αυξήστε την πίεση ξανά (χωρίς να κινήσετε το χέρι σας) και κρατήστε έως ότου ο πόνος υποχωρήσει. Συνεχίστε να αυξάνεται βαθμιαία την πίεση στο ίδιο σημείο έως ότου πιέζετε όσο πιο σκληρά μπορείτε. Στη συνέχεια σηκώστε το χέρι, μετακινήστε το προς τα κάτω περίπου 1.5 εκ. και επαναλάβετε το μασάζ έως ότου φθάσετε μέχρι την θηλή.

Μπορεί να δείτε το ξεραμένο γάλα να βγαίνει από το στόμιο στη θηλή. Έστω και αν το βύσμα δεν βγει έξω, τουλάχιστον θα το έχετε μετακινήσει προς την θηλή και το μωρό θα το απομακρύνει με τον θηλασμό. Πάντοτε να βάζετε το μωρό να θηλάζει πρώτα στο μαστό με την απόφραξη, γιατί τότε οι θηλαστικές κινήσεις είναι πιο δυνατές.

Υπέρηχοι για τους αποφραγμένους πόρους

Οι περισσότεροι αποφραγμένοι πόροι θα έχουν θεραπευτεί μέσα σε 48 ώρες. Εάν όμως δεν υπάρχει βελτίωση μέσα σε 48 ώρες, τότε οι εφαρμογή υπερήχων μπορεί να αποβεί αποτελεσματική.  Μπορείτε να ζητήσετε από ένα φυσικοθεραπευτή να σας βοηθήσει.

Η δόση των υπερήχων είναι 2 watts/cm² συνεχώς για 5 λεπτά μια φορά την ημέρα και μόνο για δύο συνεχόμενες ημέρες. Εάν δεν υπάρξει αποτέλεσμα στις δύο αυτές ημέρες δεν έχει νόημα να συνεχιστούν οι συνεδρίες. Συνήθως όμως υπάρχει αποτέλεσμα από την πρώτη συνεδρία.

Τι πρέπει να κάνω για να μην προκληθεί ξανά απόφραξη του γαλακτοφόρου πόρου;

1.      Θηλάζετε το μωρό σε διαφορετικές θέσεις με την μύτη του να στοχεύει στην θηλή σε διαφορετική ώρα κάθε φορά, για να αδειάζουν έτσι όλοι οι γαλακτοφόροι κόλποι και πόροι.

2.      Η λεκιθίνη είναι συμπλήρωμα διατροφής που φαίνεται από μελέτες ότι βοηθάει στην πρόληψη και στη θεραπεία της απόφραξης του γαλακτοφόρου πόρου. Μπορεί να ελαττώσει την πυκνότητα του γάλακτος αυξάνοντας το ποσοστό των πολυακόρεστων λιπαρών οξέων στο γάλα. Η λήψη της είναι ασφαλής και σχετικά φθηνή. Η δόση είναι 1200 mg λεκιθίνης  τρεις ή τέσσερις φορές την ημέρα.

web links

http://www.nbci.ca/index.php?option=com_content&view=article&id=7:blocked-ducts-a-mastitis&catid=5:information&Itemid=17

www.breastfeeding.asn.au/bf-info/common-concerns–mum/blocked-ducts

http://www.breastfeedingbasics.com/articles/breast-infections-and-plugged-ducts

http://www.babycenter.com/0_plugged-milk-ducts_8494.bc

http://kellymom.com/bf/concerns/mother/mastitis/#what